Contents
Thủ Thuật Hướng dẫn Nguyên nhân có bản của tình trạng Chiến tranh lạnh giữa hai siêu cường Xô mỹ là gì 2022
You đang tìm kiếm từ khóa Nguyên nhân có bản của tình trạng Chiến tranh lạnh giữa hai siêu cường Xô mỹ là gì được Cập Nhật vào lúc : 2022-09-26 08:10:33 . Với phương châm chia sẻ Bí kíp về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi đọc tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.
Thời điểm mở màn Chiến tranh Lạnh
Vào tháng bốn/1947, thuật ngữ “Chiến tranh Lạnh” được đưa ra lần thứ nhất để miêu tả sự chia rẽ chính trị giữa Mỹ và Liên Xô. Cuộc đối đầu kéo dãn này được cho là kết thúc vào năm 1991 với việc sụp đổ của Liên Xô. Nhưng hóa ra, tình trạng ngưng đó dường như chỉ xẩy ra trong trí tưởng tượng.
Đồ họa về cuộc đối đầu đối đầu quyết liệt trên nhiều mặt giữa 2 cường quốc Mỹ và Nga lúc bấy giờ. Nguồn: BBC.
Mặc dù Washington và Moscow là những liên minh hiệu suất cao trong trận chiến chung chống Đức Quốc xã, hai đối thủ cạnh tranh cạnh tranh về hệ tư tưởng này sẽ không còn hề tồn tại thể che giấu sự thù địch lẫn nhau vào thời gian Thế chiến II kết thúc năm 1945. Sau đó là tình trạng đối đầu lạnh giá phủ rộng hành tinh trong mức chừng nửa thế kỷ khiến nhiều người e sợ về một thảm họa trận chiến tranh hạt nhân hủy hoại.
75 năm trước đó, cũng vào tháng bốn này, Bertrand Baruch – nhà tài phiệt và chính khách Mỹ, đã sáng tạo ra thuật ngữ “Chiến tranh Lạnh” để mô tả thế căng thẳng mệt mỏi đối đầu kéo dãn giữa 2 phe.
Phát biểu trước một phái đoàn nghị sĩ Mỹ, ông Bertrand nói: “Chúng ta đừng để bị đánh lừa, toàn bộ chúng ta đang ở giữa một cuộc trận chiến tranh lạnh. Kẻ thù toàn bộ chúng ta được phát hiện ở quốc tế và cả trong nước. Đừng bao giờ quên điều này: Sự tạm bợ của toàn bộ chúng ta là cốt lõi trong thành công xuất sắc của tớ”.
Các sử gia có Xu thế nhất trí rằng Chiến tranh Lạnh khởi nguồn vào năm 1947 với cái gọi là Học thuyết Truman – một chương trình “kiềm chế” nhằm mục đích vào quân địch không đội trời chung của Mỹ, theo khuyến nghị của nhà ngoại giao Mỹ George Kennan, và kéo dãn đến ngày 26/12/1991, khi Liên Xô chính thức giải thể.
Một số người khác thì lập luận rằng Chiến tranh Lạnh thực sự bắt nguồn từ tận năm 1945 khi Mỹ thả 2 quả bom nguyên tử lên những thành phố Hiroshima và Nagasaki của Nhật Bản vào những ngày ở đầu cuối của Thế chiến II.
Chính hành vi đáng sợ đó (ném bom hạt nhân xuống Nhật Bản) – điều khiến cả Liên Xô và toàn thế giới bất thần, thúc đẩy lãnh tụ Liên Xô Joseph Stalin tăng tốc chương trình hạt nhân Xô viết. Vào ngày 29/8/1949, Liên Xô thử thành công xuất sắc vũ khí hạt nhân thứ nhất của tớ, nhờ đó đạt được thế cân đối kế hoạch với Mỹ.
Đối với hàng triệu người trên toàn thế giới, đấy là yếu tố khởi đầu của cuộc Chiến tranh Lạnh thực sự – một cơn ác mộng thực sự, trong số đó 2 cường quốc vũ trang hạt nhân bị vướng chặt vào một trong những trận chiến ý thức hệ. Tại Mỹ, cũng như tại Liên Xô, học viên đều đặn tham gia những cuộc diễn tập khẩn cấp để sẵn sàng sẵn sàng cho những điều kinh khủng hoàn toàn có thể xẩy ra do trận chiến tranh hạt nhân.
Có lẽ thời gian toàn thế giới tiến sát nhất tới một cuộc trận chiến tranh hạt nhân quy mô lớn là trong cuộc Khủng hoảng Tên lửa Cuba năm 1962, khi Tổng thống Mỹ Kennedy và Lãnh đạo Liên Xô Khrushchev thực thi những bước đi cân não để tránh đối đầu hạt nhân mà vẫn giữ được thể diện. Cuối cùng tên lửa đạn đạo của hai bên đã được rút khỏi Thổ Nhĩ Kỳ (gần Nga) và khỏi Cuba (gần Mỹ).
Liên Xô tan rã nhưng Chiến tranh Lạnh chưa thực sự mất đi
30 năm tiếp theo sự kiện Tên lửa Cuba, Liên Xô đã tan rã và chỉ từ tồn tại trong sách vở. Một vướng mắc nêu lên là Chiến tranh Lạnh đã thực sự chấm hết khi đó hay bóng ma của nó vẫn còn đấy đeo đẳng cho tới hiện tại?
Ngay sau khi Liên Xô sụp đổ, Nga đương đầu với thử thách to lớn là quy đổi từ nền kinh tế thị trường tài chính chỉ huy sang nền kinh tế thị trường tài chính thị trường. Lúc này, cả Nga và Mỹ đã gạt sang một bên sự thù địch trong quá khứ, còn những cố vấn phương Tây đã tới Nga để tương hỗ nước này cải cách kinh tế tài chính.
Sử dụng những kỹ thuật “liệu pháp sốc” theo phong cách tự do hóa do Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tài trợ, Nga đã xóa khỏi trấn áp giá và trợ cấp nhà nước, trong lúc đưa ra kế hoạch “cho vay vốn ngân hàng Cp” dành riêng cho tư nhân hóa những tài sản trước kia thuộc về nhà nước. Kết quả ở đầu cuối là hàng loạt thảm họa như lạm phát diện rộng, thất nghiệp, đối nghèo tràn ngập, sự trỗi dậy của tầng lớp đầu sỏ chính trị và sự ngày càng tăng trước đó chưa từng thấy tỷ suất tử vong. Ít nhất một nghiên cứu và phân tích đã quy trách nhiệm về tình trạng này cho mức độ tự do hóa cẩu thả.
Như vậy hợp tác thứ nhất hậu Xô viết giữa Nga và Mỹ đang không phải là một sự khởi đầu đầy hứa hẹn.
Bước ngoặt trong quan hệ Mỹ-Nga thời tân tiến xuất hiện sau loạt tiến công khủng bố vào trong ngày 11/9/2001. Dù ông Vladimir Putin là lãnh đạo toàn thế giới thứ nhất gọi điện cho Tổng thống Mỹ George W. Bush, đề xuất kiến nghị Nga dành riêng cho Mỹ sự ủng hộ vô Đk, phía Mỹ đã đáp lễ bằng một việc mà Nga sẽ không còn thể nào sớm quên: Chỉ vài tháng tiếp theo đó, vào trong ngày 13/12/2001, Tổng thống Bush chính thức thông báo rằng Mỹ sẽ rút khỏi Hiệp ước chống Tên lửa đạn đạo (ABM). Được Moscow và Washington ký kết vào năm 1972, Hiệp ước ABM duy trì sự ngang bằng kế hoạch, và quan trọng hơn thế nữa là duy trì hòa bình Một trong những cường quốc hạt nhân này – một dạng hành vi cân đối thường được mô tả bằng cụm từ “đảm bảo hủy hoại lẫn nhau”.
Mỹ đã làm gì ngay sau khi rút khỏi Hiệp ước 30 năm tuổi? Họ đã xúc tiến những kế hoạch triển khai ở Ba Lan một khối mạng lưới hệ thống tinh vi chống tên lửa đạn đạo, nằm rất sát biên giới nước Nga. Năm nay (2022), Mỹ đã triển khai cả binh sĩ ở Ba Lan.
Tờ báo Stars & Stripes vào tháng 1/2022 đưa tin: “Hải quân Mỹ mới gần đây đưa những thủy thủ lên một vị trí căn cứ mới – một cơ sở kế hoạch ở miền Bắc Ba Lan. Cơ sở này sẽ hậu thuẫn cho khối mạng lưới hệ thống phòng thủ tên lửa châu Âu của NATO”.
VOV.VN – Cuộc chiến giữa Nga và Ukraine không còn tín hiệu sẽ sớm kết thúc. Cuộc chiến này làm xáo trộn lục địa châu Âu và hoàn toàn có thể gây tạm bợ hơn thế nữa cho khối mạng lưới hệ thống quốc tế. Không những vậy, rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn leo thang thành xung đột hạt nhân đang ngày càng tăng giữa Nga và phương Tây.
Năm 2022, Mikhail Khodarenok – một đại tá Nga về hưu, đã phản hồi về ý nghĩa của khối mạng lưới hệ thống này riêng với bảo mật thông tin an ninh Nga và châu Âu.
Khodarenok viết: “Sự tăng trưởng của tổng hợp Aegis Ashore ở Ba Lan làm Nga lo ngại. Đây đó đó là yếu tố. Hệ thống phóng Mark-41 hoàn toàn có thể được kiểm soát và điều chỉnh nhanh gọn và tên lửa SM-3 sẽ tiến hành thay thế bằng tên lửa hành trình dài tiến công mặt đất Tomahawk”.
Khodarenok nêu vướng mắc: “Nga sẽ phải làm gì trong trường hợp này, khi sự quy đổi khối mạng lưới hệ thống Aegis đặt trên cạn ở Ba Lan hoàn toàn có thể tạo ra một mối rình rập đe dọa thực sự riêng với bảo mật thông tin an ninh vương quốc của Nga”.
Tuy nhiên Nga đang không ngồi yên. Họ đã bận rộn tìm cách ứng phó với những nỗ lực của Mỹ và NATO nhằm mục đích xây dựng một khối mạng lưới hệ thống chống tên lửa đạn đạo ở Đông Âu. Ngay khi Washington rút khỏi Hiệp ước ABM, Moscow đã lập tức bắt tay tìm cách vượt qua khối mạng lưới hệ thống lá chắn tên lửa của Mỹ. Cuối cùng những nỗ lực của Nga đã đền đáp họ theo nhiều cách thức mà Mỹ hoàn toàn có thể không đoán trước được.
Năm 2022, Tổng thống Nga Putin đọc một thông điệp Liên bang khá phi chính thống, trong số đó ông công bố việc Nga sản xuất được tên lửa siêu thanh hoàn toàn có thể bay nhanh đến mức “những khối mạng lưới hệ thống phòng thủ tên lửa bị vô dụng trước chúng”.
Nhà lãnh đạo Nga khi đó tuyên bố một cách thử thách: “Không ai thực sự muốn rỉ tai với chúng tôi về cốt lõi của yếu tố này (tức khối mạng lưới hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ ở Đông Âu) và không còn ai muốn lắng nghe chúng tôi. Giờ thì hãy lắng nghe nhé”.
Mối quan ngại của Moscow về cấu trúc quân sự chiến lược kế hoạch đang rất được xây dựng ở quốc tế sát biên giới Nga không phải là bí mật gì cả. Hồi trong năm 2007, ông Putin đã trình diễn diễn văn tại Hội nghị An ninh Munich, trong số đó ông nhấn mạnh yếu tố rằng riêng với nước Nga, việc NATO mở rộng “thể hiện một sự khiêu khích nghiêm trọng làm giảm mức độ tin tưởng lẫn nhau”. Ông Putin đã nêu thẳng vướng mắc như sau: “Sự mở rộng đó là nhằm mục đích vào ai?”.
Từ đây đã xuất hiện hàng loạt diễn biến trên những nghành trong quan hệ Mỹ-Nga, đã cho toàn bộ chúng ta biết sự hồi sinh của “Chiến tranh Lạnh”: Thái độ không hài lòng của Mỹ riêng với việc Nga can thiệp vào nội chiến Syria để chống IS, rồi đến những cáo buộc Nga can thiệp vào bầu cử Mỹ năm 2022…
Giờ đây khi chiến sự Ukraine rình rập đe dọa vượt ra ngoài vòng trấn áp, đã tới lúc toàn thế giới nguyện cầu cho cuộc Chiến tranh Lạnh mới không chuyển hóa thành trận chiến tranh nóng giữa Mỹ và Nga./.
Nguồn: Joseph S. Nye (2007). “The Cold War” (Chapter 5), in Joseph S. Nye, Understanding International Conflicts (Tp New York: Longman), pp. 115-156.[1]
Biên dịch: Khoa QHQT | Hiệu đính: Lê Hồng Hiệp
Bài liên quan: Các chương khác của cuốn Understanding International Conflicts
Phần còn sót lại của Chiến tranh Lạnh
Vào năm 1952, Dwight Eisenhower được bầu làm tổng thống với cam kết đưa ra trong chiến dịch tranh cử là kết thúc trận chiến tranh Triều Tiên và tiêu diệt chủ nghĩa cộng sản. Đảng Cộng hòa nhận định rằng chủ trương ngăn ngừa là một sự thỏa thuận hợp tác hèn nhát riêng với chủ nghĩa cộng sản. Chính sách đúng đắn phải là tiêu diệt chủ nghĩa cộng sản. Tuy nhiên trong vòng 6 tháng, thực tiễn đã đã cho toàn bộ chúng ta biết việc tiêu diệt chủ nghĩa cộng sản là quá nguy hiểm vì hoàn toàn có thể dẫn tới trận chiến tranh hạt nhân. Sau khi Stalin mất năm 1953, những quan hệ vốn ngừng hoạt động trở nên ấm lên từ từ. Năm 1955 đã trình làng cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ – Xô ở Geneva và hai bên xác nhận Áo là một vương quốc trung lập. Năm 1956, Khrushchev đã có một bài diễn văn bí mật trình diện tội ác của Stalin trước Đại hội Đảng Cộng sản Liên Xô lần thứ 20. Bí mật bị rò rỉ ra ngoài và góp thêm phần dẫn tới sự tạm bợ ở Đông Âu. Hungary tìm cách nổi dậy nhưng Liên Xô đã can thiệp bằng quân sự chiến lược để nước này tiếp tục nằm trong khối cộng sản.
Khrushchev quyết định hành động cần đẩy Mỹ thoát khỏi Berlin và đạt được một dàn xếp ở đầu cuối riêng với Chiến tranh toàn thế giới lần thứ hai nhằm mục đích giúp Liên Xô củng cố sự trấn áp của tớ ở Đông Âu và khởi đầu tận dụng lợi thế của quy trình phi thực dân hóa ở Thế giới thứ ba. Nhưng những nỗ lực và cách Khrushchev đàm phán với Mỹ lại khiến người ta liên tưởng tới cách nhà vua nước Đức tìm cách buộc Anh đàm phán trong năm trước đó 1914, đầy hăm dọa và lừa dối. Những nỗ lực đòi Mỹ đồng ý những lao lý của Liên Xô đã phản tác dụng. Khrushchev đã thất bại trong cuộc khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ 1958 -1961 ở Berlin và cả trong cuộc khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ tên lửa ở Cuba năm 1962.
Như toàn bộ chúng ta sẽ thấy ở phần sau, Liên Xô và Mỹ đã tiến quá sát tới bờ vực của trận chiến tranh hạt nhân trong cuộc khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ tên lửa ở Cuba đến mức hai bên phải kiểm soát và điều chỉnh quan hệ tuy nhiên phương sang một quy trình mới. Từ 1963 đến 1978, quan hệ đã bớt căng thẳng mệt mỏi và hai bên từ từ đi vào thời kỳ hòa dịu. Sau khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ tên lửa ở Cuba, những cuộc đàm phán trấn áp vũ khí đã dẫn tới sự Ra đời Hiệp ước cấm thử vũ khí nguyên tử hạn chế nhằm mục đích ngăn ngừa những thử nghiệm hạt nhân trong khí quyển vào năm 1963 và Hiệp ước cấm phổ cập vũ khí nguyên tử (NPT) vào năm 1968. Thương mại tuy nhiên phương khởi đầu dần tăng trưởng, tình trạng hòa dịu dường như được mở rộng. Chiến tranh Việt Nam đã và đang làm Mỹ để ý quan tâm nhiều hơn nữa tới mối rình rập đe dọa tới từ chủ nghĩa cộng sản ở Trung Quốc.
Từ 1969 đến 1974, cơ quan ban ngành thường trực Nixon đã sử dụng tình trạng hòa dịu như một phương tiện đi lại nhằm mục đích theo đuổi những tiềm năng của chủ trương ngăn ngừa. Sau khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ tên lửa Cuba, Liên Xô khởi động việc tăng trưởng vũ trang và đạt được mức cân đối về vũ khí nguyên tử với Mỹ. Chiến tranh Việt Nam đã dẫn tới tình trạng vô vọng của công luận Mỹ về chủ trương can thiệp trong Chiến tranh lạnh. Chiến lược của Nixon gồm 4 điểm chính: (1) thương lượng một hiệp ước trấn áp vũ khí kế hoạch với Liên Xô để chốt khối lượng vũ khí nguyên tử của hai nước ở tại mức tương đối cân đối; (2) khai thông quan hệ ngoại giao với Trung Quốc và từ đó tạo ra thế cân đối quyền lực tối cao ba bên ở Châu Á (chứ không đẩy Liên Xô và Trung Quốc tới chỗ liên minh với nhau); (3) tăng cường thương mại từ đó sử dụng kế hoạch “củ cà rốt” cạnh bên “cây gậy” trong quan hệ với Liên Xô; và (4) sử dụng những “link” để link những phần rất khác nhau trong chủ trương. Đỉnh cao của quy trình hòa dịu là trong năm 1972-1973, nhưng không kéo dãn được bao lâu.
Chiến tranh Trung Đông 1973 và sự giúp sức của Liên Xô cho trào lưu chống phương Tây ở Châu Phi dẫn tới cảm hứng Mỹ bị lừa dối. Môi trường chính trị trong nước của Mỹ cũng góp thêm phần làm tình trạng hòa dịu suy yếu khi những nhà lập pháp Mỹ như Thượng Nghị sĩ Henry Jackson nỗ lực gắn yếu tố thương mại với yếu tố nhân quyền ở Liên Xô, như yếu tố Liên Xô đối xử với những người Do Thái. Năm 1975 khi Bồ Đào Nha trao trả độc lập cho Angola và Mozambique, Liên Xô đã hỗ trợ đưa quân Cuba sang những nước này nhằm mục đích duy trì những chính phủ nước nhà thân cộng ở đây. Trong chiến dịch tranh cử tổng thống 1976, Gerald Ford không bao giờ sử dụng từ “hòa dịu.” Người tiếp theo ông là Jimmy Carter nỗ lực tiếp tục kéo dãn thời kỳ hòa dịu với Liên Xô trong suốt 2 năm đầu nhiệm kì, nhưng Liên Xô và Cuba lại can thiệp vào cuộc nội chiến ở Ethiopia, đồng thời Liên Xô tiếp tục tăng trưởng sức mạnh quân sự chiến lược, và vào tháng 12/1979 Liên Xô giáng một đòn kết thúc thời kỳ hòa dịu bằng phương pháp đưa quân vào Afghanistan.
Tại sao sự thù địch lại ngày càng tăng trở lại? Một nguyên do là người ta thường trông chờ quá nhiều ở thời kỳ hòa dịu. Hơn nữa vào trong năm 1970 có 3 Xu thế tác động đến yếu tố này. Một là yếu tố tăng trưởng vũ trang của Liên Xô, trong số đó Liên Xô tăng nguồn lực vốn quốc phòng lên nhanh đạt tới gần 4% mỗi năm và đưa vào sử dụng những tên lửa hạng nặng mới khiến những nhà hoạch định quốc phòng Mỹ phải lo ngại. Hai là yếu tố can thiệp của Liên Xô vào Angola, Ethiopia và Afghanistan. Các nhà lãnh đạo Liên Xô nghĩ rằng những hành vi này hoàn toàn có thể được biện minh bởi cái mà người ta gọi là “tương quan lực lượng” thay đổi trong lịch sử, hay đó đó là niềm tin nhận định rằng lịch sử đang đi theo phía mà chủ nghĩa Mác-Lênin đã Dự kiến. Thứ ba là yếu tố thay đổi trong chính trị nội bộ nước Mỹ, xuất hiện Xu thế thiên hữu phá vỡ liên minh ủng hộ Đảng Dân chủ. Sự tương tác giữa hành vi của Liên Xô và Xu thế chính trị ở Mỹ đã xác lập quan điểm nhận định rằng Chiến tranh lạnh còn tiếp nối và tình trạng hòa dịu không thể tồn tại lâu dài. Tuy nhiên thái độ thù địch mới trong trong năm 1980 không phải là yếu tố trở về thời kỳ Chiến tranh lạnh trong năm 1950. Có sự trở lại của những luận điệu thập niên 1950, nhưng hành vi thì hoàn toàn khác lạ. Mặc dù Tổng thống Ronald Reagan gọi Liên Xô là một “Đế chế xấu xa” nhưng ông vẫn theo đuổi những hiệp định trấn áp vũ khí. Thương mại tuy nhiên phương ngày càng tăng, điển hình như về ngũ cốc, và liên lạc được duy trì thường xuyên giữa Mỹ và Liên Xô. Các siêu cường thậm chí còn còn tăng trưởng một số trong những qui tắc thận trọng trong cách hành xử với nhau: không còn trận chiến tranh trực tiếp; không sử dụng vũ khí nguyên tử; và đàm phán về vũ khí cũng như trấn áp vũ khí nguyên tử. Vì vậy Chiến tranh lạnh vào trong năm 1980 khác với Chiến tranh lạnh thời kỳ trong năm 1950.
Hồi kết của Chiến tranh Lạnh
Chiến tranh lạnh đã thật sự kết thúc vào lúc nào? Do nguồn gốc Chiến tranh lạnh liên quan ngặt nghèo đến việc phân loại Châu Âu của Mỹ và Liên Xô nên thời gian chấm hết Chiến tranh lạnh hoàn toàn có thể được xem từ khi việc phân loại này kết thúc, đó là vào năm 1989. Khi Liên Xô không hề dùng vũ lực để trợ tương hỗ cho cơ quan ban ngành thường trực Đông Đức và bức tường Berlin bị chọc thủng bởi những nhóm người phấn khích vào tháng 11/1989, Chiến tranh lạnh hoàn toàn có thể sẽ là đã kết thúc.
Nhưng tại sao nó lại kết thúc? Nhiều người lập luận rằng chính chủ trương ngăn ngừa đã phát huy tác dụng. Ngay sau khi Chiến tranh toàn thế giới lần thứ hai kết thúc George Kennan đã nhận được định rằng nếu Mỹ hoàn toàn có thể ngăn cản trở được Liên Xô bành trướng thế lực thì Liên Xô sẽ không còn thể nuôi dưỡng được hệ tư tưởng của tớ và chủ nghĩa cộng sản sẽ từ từ suy yếu. Các tư tưởng mới rồi sẽ xuất hiện, người ta sẽ thấy rằng chủ nghĩa cộng sản không phải là trào lưu của tương lai và lịch sử sẽ không còn tiếp tục đứng về phía họ. Trong một chừng mực nào đó, Kennan đã đúng. Sức mạnh quân sự chiến lược của Mỹ giúp ngăn ngừa Liên Xô bành trướng trong lúc quyền lực tối cao mềm về văn hóa truyền thống, giá trị và tư tưởng của Mỹ đã làm xói mòn hệ tư tưởng cộng sản. Nhưng vướng mắc về thời gian vẫn còn đấy đó, tại sao lại là năm 1989? Tại sao trận chiến lại kéo dãn đến bốn thập kỷ? Tại sao lại tốn nhiều thời hạn để kết thúc như vậy? Hay tại sao nó không kéo dãn thêm 10 năm nữa? Có lẽ chủ trương ngăn ngừa đã phát huy tác dụng nhưng điều này vẫn chưa đủ để giải đáp toàn bộ những vướng mắc trên.
Một cách lý giải khác đi theo phía “sự bành trướng quá mức cần thiết của những đế chế.” Nhà sử học Paul Kennedy của Đại học Yale lập luận rằng những đế chế đã bành trướng quá mức cần thiết cho tới lúc sự bành trướng này làm xói mòn sức mạnh mẽ và tự tin của nội tại của chính họ. Liên Xô là trường hợp như vậy khi góp vốn đầu tư hơn ¼ nền kinh tế thị trường tài chính của tớ cho hoạt động và sinh hoạt giải trí quốc phòng và ngoại giao (trong lúc Mỹ chỉ góp vốn đầu tư vào đó 6% vào trong năm 1980). Nhưng Kennedy cũng nói rằng không một đế chế đa vương quốc bành trướng quá mức cần thiết nào trong lịch sử từng tự sụp đổ cho tới lúc bị vượt mặt hay suy yếu trong một cuộc trận chiến tranh lớn Một trong những cường quốc. Một cách lý giải thứ ba là việc Mỹ xây dựng lực lượng quân sự chiến lược vào thập niên 1980 đã buộc Liên Xô phải đầu hàng trong Chiến tranh lạnh. Ở chừng mực nào đó đúng là những chủ trương của Tổng thống R. Reagan đã khiến Liên Xô phải giàn trải sức mạnh quá mức cần thiết, tuy nhiên này cũng chưa phải là câu vấn đáp khá đầy đủ. Suy cho cùng thì những quy trình Mỹ tăng trưởng sức mạnh quân sự chiến lược trước kia đang không đem lại tầm ảnh hưởng mạnh mẽ và tự tin đến như vậy. Vậy tại sao lại là 1989? Chúng ta phải đi tìm những nguyên nhân sâu xa hơn chính bới nếu nhận định rằng chủ trương và luận điệu của người Mỹ vào trong năm 1980 là nguyên nhân chính dẫn đến việc suy yếu của Liên Xô có lẽ rằng chẳng khác nào nói một con gà trống luôn nhận định rằng chính tiếng gáy của nó đã gọi mặt trời thức giấc, một ví dụ khác về sai lầm không mong muốn trong việc đưa ra những lập luận nhân quả.
Chúng ta hoàn toàn có thể hiểu sâu hơn về thời gian kết thúc Chiến tranh lạnh bằng phương pháp xoáy vào 3 loại nguyên nhân: nguyên nhân trực tiếp, nguyên nhân gián tiếp và nguyên nhân sâu xa. Nguyên nhân trực tiếp quan trọng nhất dẫn tới sự kết thúc Chiến tranh lạnh là từ một thành viên, đó đó đó là Mikhail Gorbachev. Gorbachev muốn cải tổ lại chứ không phải thay thế cỗ máy cộng sản của tớ. Tuy nhiên, cuộc cải tổ đã tiếp tục tăng trưởng thành một cuộc cách mạng từ dưới lên hơn là từ trên xuống. Trong cả chủ trương đối nội lẫn đối ngoại, Gorbachev đã tiến hành hàng loạt những hành vi làm đẩy nhanh sự sụp đổ của Liên Xô cũng như sự kết thúc của Chiến tranh lạnh. Khi lên cầm quyền vào năm 1985, Gorbachev đã nỗ lực đưa Liên Xô vào kỷ luật như một cách vượt qua sự trì trệ về kinh tế tài chính lúc bấy giờ. Khi những nguyên tắc kỷ luật không đủ sức xử lý và xử lý yếu tố, ông lại đưa ra ý tưởng perestroika hay “cải tổ,” nhưng ông không thể cải tổ từ trên xuống vì những mệnh lệnh của ông luôn bị cản trở bởi những quan chức trong cơ quan ban ngành thường trực. Vì thế để đối phó với những người dân này, ông ta đã sử dụng một kế hoạch gọi là glasnost, hay “công khai minh bạch hóa”, được cho phép thảo luận những yếu tố công khai minh bạch và dân chủ hóa. Gorbachev nhận định rằng nêu lên những bất mãn của người dân về kiểu cách vận hành của khối mạng lưới hệ thống sẽ gây nên áp lực đè nén cho cỗ máy cơ quan ban ngành thường trực và từ đó giúp perestroika được thực thi. Nhưng một khi công khai minh bạch hóa và dân chủ hóa được cho phép người dân nói ra tâm ý của tớ và bỏ phiếu cho điều này thì nhiều người sẽ nói “Chúng tôi muốn tách ra. Không thể có kiểu người Liên Xô mới. Đây là một triều đại đế quốc và chúng tôi không thuộc về đế quốc này.” Gorbachev đã gây ra sự tan rã của Liên Xô và điều này dần trở nên rõ ràng hơn sau khi một cuộc thay máu chính quyền của những người dân theo đường lối cứng rắn thất bại vào tháng 8/1991. Cho tới tháng 12/1991, Liên Xô đang không hề tồn tại.
Chính sách đối ngoại của Gorbachev, cái mà ông gọi là “tư duy mới,” đã và đang góp thêm phần dẫn đến việc kết thúc Chiến tranh lạnh. Chính sách này còn có hai yếu tố rất quan trọng. Một là việc thay đổi tư tưởng mà những nhà kiến thiết nhấn mạnh yếu tố, như về khái niệm bảo mật thông tin an ninh chung vốn hoàn toàn có thể hóa giải được thế tiến thoái lưỡng nan trong bảo mật thông tin an ninh bằng phương pháp cùng nhau tham gia đảm bảo bảo mật thông tin an ninh. Gorbachev và những phụ tá của ông đã nói rằng trong một toàn thế giới nơi mà sự phụ thuộc lẫn nhau đang ngày càng tăng thì bảo mật thông tin an ninh không phải là một trò chơi có tổng bằng không và toàn bộ hoàn toàn có thể đều được lợi thông qua hợp tác. Sự tồn tại của những mối rình rập đe dọa hạt nhân nghĩa là cả toàn thế giới có rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn bị hủy hoại nếu sự đối đầu đối đầu vượt ra ngoài tầm trấn áp. Thay vì nỗ lực chạy đua đã có được càng nhiều vũ khí nguyên tử càng tốt, Gorbachev đã phát hành học thuyết “vừa đủ,” Từ đó chỉ việc một số trong những lượng vũ khí nguyên tử tối thiểu nhằm mục đích tự vệ. Những khía cạnh khác trong sự thay đổi chủ trương đối ngoại của Gorbachev là quan điểm của ông nhận định rằng chủ nghĩa bành trướng là có hại nhiều hơn nữa có lợi. Việc Liên Xô trấn áp Đông Âu tốn kém quá nhiều mà đem lại quá ít quyền lợi, và việc xâm lược Afghanistan cũng là một thảm họa đắt giá. Áp đặt một khối mạng lưới hệ thống theo chủ nghĩa cộng sản lên những vương quốc láng giềng nhằm mục đích đảm bảo bảo mật thông tin an ninh cho Liên Xô không hề là một một việc làm thiết yếu nữa.
Do đó, đến ngày hè năm 1989, những nước Đông Âu đã được phép tự do hơn. Hungary đã cho những người dân Đông Đức chạy qua lãnh thổ mình để thoát sang Áo. Việc nhiều người Đông Đức vượt biên giới đã tạo áp lực đè nén lớn lên cơ quan ban ngành thường trực nước này. Thêm vào đó những nước Đông Âu không hề dám (hay là không hề được Liên Xô ủng hộ) đàn áp những cuộc biểu tình. Tháng 11, bức tường Berlin bị chọc thủng – một kết cục đầy kịch tính của hàng loạt những sự kiện trình làng trong thuở nào gian rất ngắn. Chúng ta hoàn toàn có thể nhận định rằng những sự kiện này xuất phát từ những tính toán sai lầm không mong muốn của Gorbachev. Ông ta nghĩ rằng chủ nghĩa cộng sản hoàn toàn có thể cải cách được, nhưng trên thực tiễn trong quy trình cải cách ông lại tạo ra một lỗ hổng lớn. Giống như lỗ hổng của một đập nước, một khi áp lực đè nén nước lâu ngày bị kiềm chế khởi đầu bùng nổ, lập tức mọi thứ bị xé tung và toàn bộ khối mạng lưới hệ thống sụp đổ.
Nhưng một vướng mắc vẫn không được giải đáp, “Tại sao lại là năm 1989? Tại sao lại dưới thời Gorbachev?” Trong một chừng mực nào đó, Gorbachev là một tai nạn không mong muốn của lịch sử. Vào đầu trong năm 1980, ba nhà lãnh đạo lão thành của Liên Xô lần lượt qua đời. Chỉ tới năm 1985 thì thế hệ trẻ hơn, những người dân trưởng thành dưới thời của Khrushchev, thường được gọi là “thế hệ 1956,” mới nắm được thời cơ của tớ. Nhưng nếu những thành viên trong Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Liên Xô chọn một người dân có chủ trương cứng rắn chứ không phải Gorbachev vào năm 1985 thì hoàn toàn có thể giang sơn Liên Xô đang suy yếu kia hoàn toàn có thể còn tiếp tục tồn tại thêm 10 năm nữa. Liên Xô sẽ không còn sụp đổ nhanh gọn đến vậy. Cá tính của Gorbachev đã góp thêm phần lý giải yếu tố thời hạn.
Đối với những nguyên nhân gián tiếp, Kennan và Kennedy đều hoàn toàn có thể được nhắc tới ở đây. Hai nguyên nhân gián tiếp quan trọng đó là quyền lực tối cao mềm của những tư tưởng tự do, được nhấn mạnh yếu tố trong thuyết kiến thiết, và sự giàn trải sức mạnh quá mức cần thiết của Liên Xô như lập luận của những nhà hiện thực. Các tư tưởng về tự do dân chủ và tư duy mới mà Gorbachev vận dụng là những tư tưởng của phương Tây mà thế hệ 1956 đã đón nhận. Một trong những kiến trúc sư chủ chốt của perestroika và glasnost, Aleksandr Yakovlev, từng là một sinh viên tham gia chương trình trao đổi ở Mỹ và đã biết thành những học thuyết về chủ nghĩa đa nguyên kiểu Mỹ mê hoặc. Sự tăng trưởng của những mối liên lạc và tiếp xúc xuyên vương quốc đã hỗ trợ xuyên thủng bức mành sắt và giúp văn hóa truyền thống đại chúng phương Tây cùng những tư tưởng tự do phủ rộng. Sự tăng trưởng kinh tế tài chính của những nước phương Tây cũng mang lại sức lôi cuốn lớn. Trong khi sức mạnh quân sự chiến lược giúp ngăn ngừa Xu thế bành trướng của Liên Xô thì chính sức mạnh mềm đã làm xói mòn hệ tư tưởng cộng sản đằng sau bức mành sắt. Khi sụp đổ vào năm 1989, Bức tường Berlin không phải bị tác động bởi đạn pháo, mà bởi những nhát búa và những chiếc máy ủi của chính những người dân dân.
Về việc giàn trải sức mạnh quá mức cần thiết, ngân sách khổng lồ dành riêng cho quốc phòng đã khởi đầu ảnh hưởng lên những mặt khác của đời sống xã hội Liên Xô. Hệ thống chăm sóc y tế suy giảm và tỉ lệ tử vong ở Liên Xô đã ngày càng tăng (Liên Xô là nước tăng trưởng duy nhất xẩy ra tình trạng này). Cuối cùng, trong cả quân đội cũng nhận ra gánh nặng bắt nguồn từ việc giàn trải sức mạnh quá mức cần thiết. Năm 1984, nguyên soái Ogarkov, tổng tham mưu trưởng quân đội Liên Xô, nhận ra rằng Liên Xô cần một nền tảng kinh tế tài chính dân sự tốt hơn và được tiếp cận nhiều hơn nữa với công nghệ tiên tiến và phát triển và thương mại của phương Tây. Nhưng trong suốt thời kỳ trì trệ đó, những nhà lãnh đạo bảo thủ đang không sẵn lòng lắng nghe và Ogarkov đã biết thành buộc phải rời khỏi vị trí của tớ.
Do đó, những nguyên nhân gián tiếp nêu trên là quan trọng, tuy nhiên rốt cuộc toàn bộ chúng ta vẫn phải xem xét những nguyên nhân sâu xa, gồm có sự suy giảm ý thức hệ cộng sản chủ nghĩa (lý giải theo thuyết kiến thiết) và sự thất bại của nền kinh tế thị trường tài chính Liên Xô (lý giải theo thuyết hiện thực). Việc mất uy tín lãnh đạo của chủ nghĩa cộng sản trong thời kỳ hậu Chiến tranh toàn thế giới lần thứ hai là khá nghiêm trọng. Ở quy trình thứ nhất, ngay sau năm 1945, chủ nghĩa cộng sản thực sự có sức hút rộng tự do. Nhiều chiến sỹ cộng sản đã dẫn dắt trào lưu kháng chiến chống chủ nghĩa phát xít ở Châu Âu, và nhiều người tin rằng chủ nghĩa cộng sản là trào lưu của tương lai. Liên Xô đã tạo ra được thật nhiều quyền lực tối cao mềm từ ý thức hệ cộng sản nhưng họ đã nhanh gọn tiêu tốn lãng phí điều này. Quyền lực mềm của Liên Xô bị suy giảm từ từ bởi quy trình phi-Stalin-hóa vào năm 1956, năm những sai lầm không mong muốn của ông được trình diện; bởi việc đàn áp ở Hungary năm 1956, ở Tiệp Khắc năm 1968 và ở Ba Lan năm 1981; cũng như bởi sự ngày càng tăng truyền bá xuyên vương quốc những lý tưởng tự do. Mặc dù trên lý thuyết thì chủ nghĩa cộng sản hướng tới việc thiết lập bình đẳng giai cấp, nhưng những người dân thừa kế tư tưởng của Lênin lại nuôi dưỡng quyền lực tối cao trong nước thông qua khối mạng lưới hệ thống bảo mật thông tin an ninh vương quốc tàn khốc với những trại tái tạo, trại lao động, kiểm duyệt gắt gao và sử dụng những người dân chỉ điểm. Mạng lưới trấn áp khắc nghiệt đã khiến người dân Liên Xô thiếu tin vào khối mạng lưới hệ thống cơ quan ban ngành thường trực và điều này được thể hiện qua dòng chảy văn chương phản kháng ngầm cũng như sự chống đối ngày càng tăng của những nhà hoạt động và sinh hoạt giải trí vì nhân quyền.
Bên cạnh đó, kinh tế tài chính Liên Xô đã và đang suy giảm, phản ánh kĩ năng ngày càng hạn chế của khối mạng lưới hệ thống kế hoạch triệu tập trong việc đối phó với những thay đổi của nền kinh tế thị trường tài chính toàn thế giới. Stalin đã tạo ra một khối mạng lưới hệ thống chỉ huy kinh tế tài chính triệu tập hóa trong số đó nhấn mạnh yếu tố nền công nghiệp nặng. Hệ thống này rất thiếu linh hoạt và kém hiệu suất cao, đồng thời có Xu thế níu giữ lao động chứ không chuyển lao động sang những ngành công nghiệp dịch vụ đang rất tăng trưởng. Như nhà kinh tế tài chính học Joseph Schumpeter đã chỉ ra, chủ nghĩa tư bản mang tính chất chất sáng tạo cao, luôn phản ứng linh hoạt với những làn sóng lớn của yếu tố thay đổi về kỹ thuật. Vào thời gian cuối thế kỷ 20, thay đổi cơ bản về kỹ thuật của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba đó đó là vai trò ngày càng ngày càng tăng của thông tin với tư cách là một nguồn lực khan hiếm nhất trong nền kinh tế thị trường tài chính. Hệ thống của Liên Xô rất yếu kém trong việc xử lý thông tin. Tính bí mật của khối mạng lưới hệ thống chính trị cũng nghĩa là loại chảy thông tin bị ngưng trệ và chậm rãi.
Trái ngược với cách mà hầu hết lịch sử được ghi lại, những nhà sử học nghiên cứu và phân tích về Chiến tranh lạnh cho tới cuối những trong năm 1980 vẫn thường xuyên đuổi theo sự kiện chứ không phải ngồi lại để miêu tả lại sự kiện sau khi nó đã hoàn thành xong. Chúng ta không còn cách nào hoàn toàn có thể biết được kết quả ở đầu cuối, và toàn bộ chúng ta cũng chỉ hoàn toàn có thể xác lập được động cơ của một số trong những chứ không phải toàn bộ những bên tham gia chủ chốt… Giờ thì toàn bộ chúng ta mới biết. Hay tối thiểu là giờ toàn bộ chúng ta biết được nhiều hơn nữa so với trước kia. Chúng ta sẽ không còn bao giờ biết được toàn bộ câu truyện: toàn bộ chúng ta không đã có được câu truyện khá đầy đủ cho bất kỳ sự kiện lịch sử nào, mặc dầu sự kiện này đã trình làng cách đó bao lâu. Các sử gia cũng chỉ hoàn toàn có thể Phục hồi lại những gì đã thực sự trình làng trong quá khứ tương tự như những map miêu tả lại địa hình trên thực tiễn. Nhưng toàn bộ chúng ta hoàn toàn có thể diễn giải cho quá khứ, in như những nhà kỹ thuật map vẽ lại địa hình một cách tương đối. Và nhờ việc kết thúc của Chiến tranh lạnh cùng với việc giải mật một số trong những liệu của Liên Xô cũ, Đông Âu và Trung Quốc toàn bộ chúng ta mới hoàn toàn có thể kéo những mô tả lịch sử của toàn bộ chúng ta xích lại gần hơn với những gì trình làng trên thực tiễn.– John L. Gaddis, “Lịch sử mới về Chiến tranh lạnh”[2]
Hàng hóa và dịch vụ của Liên Xô không thể duy trì theo tiêu chuẩn quốc tế. Nền kinh tế tài chính toàn thế giới trải qua nhiều dịch chuyển vào thời gian cuối thế kỷ 20, nhưng những nền kinh tế thị trường tài chính phương Tây sử dụng khối mạng lưới hệ thống thị trường của tớ đã hoàn toàn có thể dịch chuyển lao động sang nghành dịch vụ để tái cấu trúc ngành công nghiệp nặng, đồng thời chuyển hướng sang nghành công nghệ tiên tiến và phát triển cao. Liên Xô không thể theo kịp với những thay đổi này. Ví dụ, khi Gorbachev lên nắm quyền vào năm 1985, chỉ có 50.000 máy tính thành viên ở Liên Xô; trong lúc ở Mỹ là 30 triệu cái. Bốn năm tiếp theo, có tầm khoảng chừng 400.000 máy vi tính thành viên ở Liên Xô thì Mỹ đã có 40 triệu cái. Các nền kinh tế thị trường tài chính hướng tới thị trường và những nền dân chủ tỏ ra linh hoạt hơn trong việc thích ứng với những thay đổi công nghệ tiên tiến và phát triển so với khối mạng lưới hệ thống triệu tập hóa của Liên Xô mà Stalin đã tạo ra cho thời kỳ tăng trưởng công nghiệp nặng trong năm 1930. Theo một nhà kinh tế tài chính Liên Xô, cho tới cuối trong năm 1980, chỉ có 8% công nghiệp Liên Xô là hoàn toàn có thể đối đầu đối đầu được theo tiêu chuẩn quốc tế. Thật khó để hoàn toàn có thể duy trì vị trí siêu cường khi 92% thành phầm công nghiệp nằm dưới mức trung bình.
Sự kết thúc Chiến tranh lạnh là một trong những sự kiện dẫn tới những thay đổi lớn trong thế kỷ 20. Nó cũng tương tự với Chiến tranh toàn thế giới lần thứ hai nếu xét về tác động riêng với cấu trúc của khối mạng lưới hệ thống quốc tế, nhưng lại trình làng mà không còn trận chiến tranh. Trong những chương tiếp theo, toàn bộ chúng ta sẽ xem xét ý nghĩa của yếu tố kiện này riêng với chính trị quốc tế trong tương lai.
Tiếp theo sự tan rã của Liên Xô, Nga đã và đang trải qua những chuyển biến quan trọng. Từ bỏ nền kinh tế thị trường tài chính kế hoạch hóa của Liên Xô, Nga sau Chiến tranh lạnh đã tiến lên con phố dân chủ hóa và tự do hóa kinh tế tài chính. Tuy nhiên con phố này đầy rẫy những hiểm nguy. Nghe theo khuyến nghị của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, chính phủ nước nhà Nga ban đầu vận dụng “liệu pháp sốc” trong kinh tế tài chính nhằm mục đích giúp chuyển nền kinh tế thị trường tài chính triệu tập quá độ sang một nền dân chủ tự do. Tuy nhiên, liệu pháp sốc đã phá vỡ xã hội Nga đến nỗi liệu pháp này đã biết thành tạm ngưng nhằm mục đích nhường chỗ cho những giải pháp từ từ. Khi tình trạng kinh tế tài chính trở nên xấu đi, chủ nghĩa dân tộc bản địa Nga lại được dịp sống lại.
Những nhà lý luận như Michael Doyle đưa ra giả thuyết nhận định rằng những nước dân chủ tự do không tiến hành trận chiến tranh chống lại nhau, và kết luận rằng nếu Nga quá độ thành công xuất sắc sang nền dân chủ thì điều này sẽ có được ý nghĩa tích cực riêng với hòa bình toàn thế giới. Chúng ta vẫn phải chờ xem liệu chủ trương ngoại giao Nga có phù phù thích hợp với quy mô hòa bình nhờ dân chủ hay là không, hay liệu sự hồi sinh của chủ nghĩa tập quyền và chủ nghĩa dân tộc bản địa Nga sẽ là một thử thách riêng với Mỹ và những nước phương Tây.
Cho dù tương lai sẽ ra sao, một vướng mắc chính vẫn còn đấy đó. Không kém phần quan trọng so với vướng mắc tại sao Chiến tranh lạnh chấm hết là vướng mắc tại sao Chiến tranh lạnh không trở thành trận chiến tranh “nóng.” Tại sao trận chiến này kéo lâu bền hơn đến vậy mà không còn một “trận chiến nóng” bùng nổ giữa hai siêu cường? Tại sao Chiến tranh lạnh không trở thành Chiến tranh toàn thế giới lần thứ ba?
Vai trò của vũ khí hạt nhân
Một số nhà phân tích nhận định rằng những xã hội tiến bộ đã rút ra được những bài học kinh nghiệm tay nghề từ cuộc Chiến tranh toàn thế giới lần thứ nhất và thứ hai và họ đang không hề muốn có trận chiến tranh. Một số người khác thì tin rằng nền “hòa bình lâu dài” trong thời hạn nửa sau thế kỷ 20 xuất phát từ việc những siêu cường hạn chế mục tiêu bành trướng của tớ. Tuy nhiên nhiều người khác lại tin vào sự ổn định sẵn có của khối mạng lưới hệ thống lưỡng cực trong số đó hai vương quốc (không phải là hai liên minh ngặt nghèo) chiếm ưu thế áp hòn đảo. Nhưng riêng với hầu hết những nhà phân tích, phần lớn câu vấn đáp đều liên quan đến bản chất đặc biệt quan trọng của vũ khí nguyên tử và việc răn đe hạt nhân.
Vật lý học và chính trị học
Sức hủy hoại to lớn của vũ khí nguyên tử gần như thể vượt quá sự hiểu biết của con người. Một vụ nổ hạt nhân ở tại mức một megaton hoàn toàn có thể tạo ra nhiệt độ lên tới 100 triệu độ C, gấp 4 đến 5 lần nhiệt độ ở tâm mặt trời. Quả bom được thả xuống Hiroshima năm 1945 chỉ tương đối nhỏ, tương tự với 15.000 tấn thuốc nổ TNT. Tên lửa ngày này hoàn toàn có thể mang gấp 100 lần hoặc hơn sức nổ đó. Thật ra, toàn bộ sức mạnh thuốc nổ được sử dụng trong Chiến tranh toàn thế giới lần thứ hai chỉ tương tự với một quả bom 3 megaton, và quả bom đó hoàn toàn có thể vừa khít đầu một tên lửa xuyên lục địa loại lớn. Cho tới trong năm 1980 Mỹ và Liên Xô có hơn 50.000 vũ khí nguyên tử.
Một vài ảnh hưởng vật lý của những vụ nổ hạt nhân vẫn không được xác lập rõ ràng. Ví dụ, lý thuyết ngày đông hạt nhân nhận định rằng trận chiến tranh hạt nhân hoàn toàn có thể tạo ra quá nhiều cácbon và bụi trong không khí, do đó ngăn cản ánh sáng mặt trời và quy trình quang hợp của thực vật, dẫn tới kết thúc sự sống. Một nghiên cứu và phân tích của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia chỉ ra rằng ngày đông hạt nhân hoàn toàn có thể xẩy ra nhưng không chắc như đinh. Phần lớn tùy từng việc những vũ khí nguyên tử được nhắm vào những thành phố hay vào những vũ khí khác. Đốt cháy những thành phố hoàn toàn có thể tạo khói chứa nhiều cácbon làm cản trở ánh sáng mặt trời, nhưng những nhà khoa học cũng không biết đúng là những đám khói sẽ ở trong không khí bao lâu. Nếu bom tiếng nổ ở Bắc Bán cầu, liệu khói có di tán tới Nam Bán cầu? Một vài người không tin rằng hậu quả xấu nhất không phải ngày đông hạt nhân mà chỉ là ngày thu hạt nhân – một giả định cũng không chắc như đinh gì hơn. Điều chắc như đinh là một cuộc trận chiến tranh hạt nhân trên diện rộng sẽ phá hủy nền văn minh như toàn bộ chúng ta đã biết, tối thiểu ở Bắc Bán cầu. Trong bản báo cáo năm 1983 về vũ khí nguyên tử, những giám mục Công giáo Mỹ đang không thật lời khi nói rằng “Chúng ta là thế hệ thứ nhất hoàn toàn có thể phá hủy những gì đức Chúa đã sáng tạo ra.”[3]
Vũ khí nguyên tử đã thay đổi bản chất trận chiến tranh nhưng không thay đổi cách tổ chức triển khai toàn thế giới. Một toàn thế giới vô chính phủ nước nhà sẽ tiếp tục tồn tại trong kỷ nguyên hạt nhân. Năm 1946, khi Mỹ đưa ra kế hoạch Baruch nhằm mục đích thiết lập việc trấn áp vũ khí nguyên tử quốc tế, Liên Xô xem đó như một thủ đoạn khác của Mỹ. Sau thất bại này, Albert Einstein phàn nàn rằng mọi thứ đã thay đổi ngoại trừ tư duy của toàn bộ chúng ta. Có lẽ trong giai thoại này người ta nhận định rằng ông muốn nói “vật lý đơn thuần và giản dị hơn chính trị.”
Có cả nguyên do quân sự chiến lược và chính trị lý giải cho việc tại sao vũ khí nguyên tử không khiến tác động mạnh ngay sau năm 1945. Những loại vũ khí nguyên tử nguyên sơ không còn sức tàn phá nhiều hơn nữa so với những vũ khí truyền thống cuội nguồn nguy hiểm nhất được sử dụng hàng loạt. Trận oanh tạc bom lửa thành phố Dresden của Đức năm 1945 khiến nhiều người thiệt mạng hơn so với vụ đánh bom nguyên tử ở Hiroshima. Dù một vũ khí nguyên tử hoàn toàn có thể có tác dụng bằng với cả một đợt không kích bằng bom thông thường, nhưng thời hạn đầu Mỹ không còn nhiều vũ khí nguyên tử đến vậy. Mỹ chỉ có hai quả bom nguyên tử vào năm 1947 và 50 quả vào năm 1948. Nhiều nhà hoạch định kế hoạch quân sự chiến lược nghĩ rằng bom nguyên tử không hoàn toàn khác lạ mà chỉ là một sự tăng cấp sức công phá của vũ khí thông thường mà thôi.
Sự đối đầu Mỹ – Xô nổi lên cũng làm chậm thay đổi tư duy chính trị. Liên Xô không tin tưởng Liên Hiệp Quốc vì tổ chức triển khai này phụ thuộc quá nhiều vào Mỹ. Mỹ cũng không thể ép buộc Liên Xô hợp tác vì Châu Âu đã biết thành trở thành con tin giữa Mỹ và Liên Xô. Nếu Mỹ rình rập đe dọa tiến công hạt nhân, Liên Xô hoàn toàn có thể rình rập đe dọa xâm lược Châu Âu bằng những lực lượng thông thường. Kết quả là một sự bế tắc. Những tác động vật hoang dã lý mang tính chất chất cách mạng của công nghệ tiên tiến và phát triển hạt nhân ban đầu không đủ để thay đổi cách những vương quốc hành xử trong một khối mạng lưới hệ thống vô chính phủ nước nhà.
Giai đoạn thứ hai của cách mạng hạt nhân trình làng năm 1952 khi bom hydro được thử nghiệm lần thứ nhất. Bom hydro (hay còn gọi là bom H) sử dụng nguồn tích điện nhiệt hạch được tạo ra khi những nguyên tử phối hợp lại với nhau, thay vì tách thoát khỏi nhau như trong bom phân hạch thời kỳ trước đó. Bom H làm ngày càng tăng mạnh mẽ và tự tin sức phá hủy của một vũ khí đơn lẻ. Vụ nổ tự tạo lớn số 1 trên mặt phẳng trái đất trình làng vào năm 1961 khi Liên Xô cho nổ một quả bom hydro 60 megaton, gấp 20 lần toàn bộ sức mạnh thuốc nổ được sử dụng trong Chiến tranh toàn thế giới lần thứ hai.
Trớ trêu là thay đổi quan trọng hơn đi kèm theo với việc tăng trưởng của bom H là kĩ năng thu nhỏ. Công nghệ nhiệt hạch giúp bom H hoàn toàn có thể tiềm ẩn sức mạnh tàn phá kinh khủng trong những thiết bị kích thước rất nhỏ. Những khối mạng lưới hệ thống chuyên chở bom nguyên tử thời kỳ sơ khai phải tăng kích thước và yên cầu nhiều không khí hơn khi những quả bom cũng trở nên to nhiều hơn. Máy bay ném bom B-36 là một máy bay lớn gồm tám động cơ cùng một khoang lớn để chứa chỉ một quả bom. trái lại, một quả bom H có cùng kĩ năng phá hủy có kích thước nhỏ hơn nhiều. Sau khi một quả bom H được gắn vào đầu tên lửa đạn đạo, trận chiến tranh hạt nhân xuyên lục địa hoàn toàn có thể trình làng trong vòng chỉ 30 phút so với 8 giờ để một máy bay B-36 hoàn toàn có thể bay cùng khoảng chừng cách như vậy.
Việc ngày càng tăng sức phá hủy của bom H cũng ảnh hưởng thâm thúy tới hệ quả của trận chiến tranh hạt nhân. Giờ đây trận chiến tranh sẽ không còn hề được đánh giá chỉ là việc mở rộng chính trị bằng những phương tiện đi lại khác. Karl von Clausewitz (1780-1831), một vị tướng và một kế hoạch gia quân sự chiến lược người Áo thế kỷ 19, nói rằng trận chiến tranh là một hoạt động và sinh hoạt giải trí chính trị và do đó ông nhấn mạnh yếu tố trận chiến tranh tận diệt là một điều ngớ ngẩn. Sức tàn phá kinh khủng của vũ khí nguyên tử nghĩa là giờ đây phương tiện đi lại quân sự chiến lược đã trở nên quá chênh lệch so với toàn bộ tiềm năng chính trị mà một giang sơn hoàn toàn có thể theo đuổi. Sự chênh lệch giữa tiềm năng và phương tiện đi lại khiến người ta không đủ can đảm sử dụng vũ khí nguyên tử, thứ vũ khí “tối thượng,” trong phần lớn những trường hợp. Vũ khí nguyên tử đang không được sử dụng Tính từ lúc năm 1945, cho nên vì thế đã tồn tại quan điểm xem vũ khí nguyên tử chỉ là để phô trương sức mạnh mà thôi. Thực tế vũ khí nguyên tử quá mạnh, quá kinh khủng.
Bom H đã gây ra năm ảnh hưởng chính trị quan trọng dù nó không thể biến hóa tình trạng vô chính phủ nước nhà mà trong số đó toàn thế giới tồn tại. Trước hết, nó làm hồi sinh khái niệm trận chiến tranh hạn chế. Nửa thời điểm đầu thế kỷ 20 tận mắt tận mắt chứng kiến sự thay đổi từ trận chiến tranh số lượng giới hạn của thế kỷ 19 sang hai cuộc trận chiến tranh toàn thế giới, những trận chiến đã cướp đi mạng sống hàng trăm triệu người. Vào thời gian giữa thế kỷ, những nhà phân tích xem thế kỷ 20 là “thế kỷ của trận chiến tranh toàn vẹn và tổng thể.” Nhưng trận chiến tranh trong nửa sau thế kỷ 20 lại giống những cuộc trận chiến tranh cũ của thế kỷ 18 và 19 hơn. Ví dụ, những cuộc trận chiến tranh ở Việt Nam và Triều Tiên khiến hơn 55.000 người Mỹ chết nhưng những trận chiến này vẫn là những trận chiến số lượng giới hạn về phạm vi và quy mô. Ở Việt Nam và Afghanistan, Mỹ và Liên Xô đồng ý thất bại mà không sử dụng vũ khí nguyên tử.
Thứ hai, những cuộc khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ thay thế trận chiến tranh TT trở thành “khoảnh khắc thực sự.” Trong quá khứ, trận chiến tranh là lúc để lật ngửa mọi lá bài. Nhưng trong kỷ nguyên nguyên tử, trận chiến tranh gây ra sức tàn phá quá rộng và những khoảnh khắc thực sự kiểu cũ trở nên quá nguy hiểm. Trong suốt Chiến trang lạnh, khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ Berlin, khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ tên lửa Cuba và khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ Trung Đông vào đầu trong năm 1970 đóng vai trò tương tự như trận chiến tranh, là khoảng chừng thời hạn tận mắt tận mắt chứng kiến tương quan lực lượng thực sự về sức mạnh quân sự chiến lược. Thứ ba, vũ khí nguyên tử làm cho răn đe trở thành kế hoạch chủ chốt. Giờ đây điều quan trọng là tổ chức triển khai sức mạnh quân đội nhằm mục đích làm cho đối phương lo sợ khiến họ không đủ can đảm tiến công. Trong Chiến tranh toàn thế giới lần thứ hai, Mỹ nhờ vào kĩ năng lôi kéo và từ từ xây dựng một cỗ máy trận chiến tranh sau khi trận chiến tranh đã khởi đầu, nhưng cách tiếp cận này sẽ không còn hề hiệu suất cao khi trận chiến tranh hạt nhân hoàn toàn có thể trình làng nhanh gọn trong vài giờ đồng hồ đeo tay.
Ảnh hưởng chính trị thứ tư là yếu tố tăng trưởng trên thực tiễn của những cơ chế trấn áp thận trọng của những siêu cường. Hai siêu cường, mặc kệ ý thức hệ trái chiều, cùng có chung quyền lợi then chốt: tránh trận chiến tranh hạt nhân. Suốt Chiến tranh lạnh, Mỹ và Liên Xô tiến hành những cuộc trận chiến tranh ủy nhiệm hay trận chiến tranh gián tiếp ở những khu vực ngoại vi mà không còn bất kỳ trường hợp nào hai nước này đối đầu trực tiếp. Hơn nữa, hai bên đều tăng trưởng phạm vi ảnh hưởng của riêng mình. Cho dù Mỹ nói về việc tiêu diệt chủ nghĩa cộng sản ở Đông Âu vào trong năm 1950, trên thực tiễn, khi người Hungary nổi dậy chống sự áp đặt của Liên Xô vào năm 1956, Mỹ đang không vội vã giúp Hungary vì lo sợ trận chiến tranh hạt nhân. Tương tự, trừ trường hợp Cuba, Liên Xô tương đối thận trọng riêng với việc xâm nhập vào Tây Bán cầu. Cả hai nước đều tuân thủ quy tắc không sử dụng vũ khí nguyên tử. Cuối cùng, những siêu cường đã học được cách liên lạc với nhau. Sau khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ tên lửa Cuba, Washington và Matxcơva tăng trưởng một đường dây nóng được cho phép liên lạc ngay lập tức Một trong những nhà lãnh đạo hai bên. Công nghệ giúp hợp tác trở nên thuận tiện và đơn thuần và giản dị hơn trong thời kỳ khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ thông qua việc làm cho liên lạc Một trong những nhà lãnh đạo trong khối mạng lưới hệ thống lưỡng cực trở nên linh hoạt và riêng tư hơn. Cùng lúc đó, quy trình pháp điển hóa một số trong những hiệp ước trấn áp vũ khí, khởi đầu bằng Hiệp ước cấm thử vũ khí hạt nhân hạn chế (LTBT) năm 1963, cùng với những cuộc đàm phán trấn áp vũ khí thường xuyên, đang trở thành một cách nhằm mục đích thảo luận về sự việc ổn định của khối mạng lưới hệ thống hạt nhân.
Thứ năm, những quan chức xem vũ khí nguyên tử nói chung và bom H nói riêng không thể dùng được trong trận chiến tranh. Đó không riêng gì có là yếu tố liên quan tới kĩ năng tàn phá của bom H. Khác với vũ khí thông thường, việc sử dụng vũ khí nguyên tử luôn bị xem là một điều không thể hoàn toàn có thể đồng ý được. Vào cuối trong năm 1960, những kỹ sư và những nhà khoa học đã hoàn toàn có thể làm nghèo vũ khí nguyên tử để Mỹ hoàn toàn có thể sử dụng một số trong những vũ khí nguyên tử ở Việt Nam và trận chiến tranh Vùng Vịnh, hay Liên Xô sử dụng ở Afghanistan, mà không khiến ra những sự tàn phá kinh khủng như của bom H. Tuy nhiên cả Mỹ và Nga đều hạn chế sử dụng những vũ khí nguyên tử được làm nghèo này và thay vào đó lựa chọn những vũ khí có sức tàn phá cao khác ví như bom napalm, bom lửa và nhiều chủng loại vũ khí thông thường khác. Một phần người ta sợ rằng khi sử dụng bất kỳ vũ khí nguyên tử nào, mặc dầu chúng có giống với vũ khí thông thường đến mấy, cũng hoàn toàn có thể mở đường cho việc sử dụng toàn bộ nhiều chủng loại vũ khí nguyên tử khác và rủi ro không mong muốn này là không thể hoàn toàn có thể đồng ý được. Ngoài ra còn tồn tại một nguyên do khác. Kể từ khi quả bom thứ nhất được thả xuống Hiroshima, người ta vẫn vẫn đang còn cảm hứng rằng sử dụng vũ khí nguyên tử là phi đạo đức và vượt quá phạm vi hoàn toàn có thể hoàn toàn có thể đồng ý được trong trận chiến tranh. Dù khó để rõ ràng hóa được những ràng buộc về mặt đạo đức như vậy nhưng rõ ràng yếu tố này vẫn luôn hiện hữu trong những cuộc tranh luận về vũ khí nguyên tử và cũng là một nguyên do để những nước không sẵn sàng sử dụng chúng.
Cân bằng sợ hãi
Những yếu tố của răn đe hạt nhân
Khủng hoảng tên lửa Cuba
Các yếu tố đạo đức
Biên niên sử: Chiến tranh Lạnh
Download phần còn sót lại của văn bản tại đây: Chien tranh lanh trong lich su xung dot TK20-P2.pdf
—————
[1] Xem Phần 1 tại: ://nghiencuuquocte.org/2014/08/10/chien-tranh-lanh-p1/
[2] John L. Gaddis, “The New Cold War History”, Foreign Policy Research Institute Footnotes 5:5 (6/1998).
[3] United States Catholic Conference, “The Challenge of Peace: God’s Promise and Our Response,” Origins 13:1 (19/5/1983), trang 1.
Tải thêm tài liệu liên quan đến nội dung bài viết Nguyên nhân có bản của tình trạng Chiến tranh lạnh giữa hai siêu cường Xô mỹ là gì
Reply
5
0
Chia sẻ
Review Nguyên nhân có bản của tình trạng Chiến tranh lạnh giữa hai siêu cường Xô mỹ là gì ?
You vừa Read nội dung bài viết Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Video Nguyên nhân có bản của tình trạng Chiến tranh lạnh giữa hai siêu cường Xô mỹ là gì tiên tiến và phát triển nhất
Quý khách đang tìm một số trong những ShareLink Tải Nguyên nhân có bản của tình trạng Chiến tranh lạnh giữa hai siêu cường Xô mỹ là gì miễn phí.
Hỏi đáp vướng mắc về Nguyên nhân có bản của tình trạng Chiến tranh lạnh giữa hai siêu cường Xô mỹ là gì
Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Nguyên nhân có bản của tình trạng Chiến tranh lạnh giữa hai siêu cường Xô mỹ là gì vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha
#Nguyên #nhân #có #bản #của #tình #trạng #Chiến #tranh #lạnh #giữa #hai #siêu #cường #Xô #mỹ #là #gì